Llyr Gruffydd AS Aelod o'r Senedd dros Ogledd Cymru

  Talodd Llyr Gruffydd deyrnged i bencampwyr Cymru Premier TNS ar eu llwyddiant wrth gyrraedd camau olaf cystadlaethau Ewrop am y tro cyntaf yn y Senedd yr wythnos hon.   Mewn datganiad i'r siambr, dywedodd Mr Gruffydd - "Hoffwn fanteisio ar y cyfle hwn i ddymuno'n dda i'r Seintiau Newydd, yn yr hyn sy'n foment hanesyddol i'r clwb ac, wrth gwrs, i bêl-droed Cymru, oherwydd pencampwyr Uwch Gynghrair Cymru, TNS, yw'r tîm cyntaf erioed o Gymru i gymhwyso ar gyfer cymalau grŵp pêl-droed clwb Ewropeaidd. Ac o ganlyniad, nos yfory, wrth gwrs, byddan nhw'n wynebu Fiorentina yng Nghynghrair Cyngres UEFA." Aeth ymlaen i ddweud -"Fel y gwyddom i gyd, TNS yw un o'r timau mwyaf llwyddiannus yn hanes pêl-droed domestig Cymru. Maen nhw wedi ennill teitl Cymru Premier 16 o weithiau. Mae'r garfan bresennol yn weithwyr proffesiynol llawn amser, wrth gwrs, dan arweiniad y rheolwr Craig Harrison. Ac er bod y clwb bron yn ddieithriad yn gymwys ar gyfer cystadlaethau Ewropeaidd, breuddwyd oedd hi erioed, yn enwedig i gadeirydd y clwb, Mike Harris, yw camu ymlaen i rowndiau'r grŵp, a'r tro hwn, wrth gwrs, maen nhw wedi gwneud hynny. "Wrth ddod yn dîm cyntaf Cymru Premier i gyrraedd y rowndiau hyn, maent bellach yn wynebu'r posibilrwydd brawychus o chwarae rhai o'r enwau mawr ym mhêl-droed Ewrop, a bydd y gêm hanesyddol gyntaf, wrth gwrs, yn cael ei chwarae nos yfory yn erbyn cewri'r Eidal, Fiorentina yn y Stadio Artemio Franchi, gyda thorf o 43,000 o gefnogwyr, ychydig yn fwy na capasiti 2,000 yn Stadiwm Neuadd y Parc TNS. A Fiorentina, gyda llaw, ddaeth yn ail yn y gystadleuaeth hon am y ddau dymor diwethaf, felly bydd yn brofiad gwych i dîm Craig Harrison. "Bydd nifer yn cofio Bangor yn curo Napoli nôl yn 1962. Bydd rhai yn cofio Merthyr yn curo Atalanta yn 1987. Wel, ai'r Seintiau Newydd fydd y tîm nesaf o Gymru i guro cawr o'r Eidal yn Ewrop? Pob hwyl i'r Seintiau Newydd gan bawb yn Senedd Cymru. "Rhowch hel iddyn nhw!"" Bydd TNS yn chwarae Fiorentina heno (nos Iau 3 Hydref) am 20.00  

  Cyhuddodd Llyr Gruffydd y Llywodraeth o orfodi ffermwyr i 'ffermio yn ôl y calendr ac nid gyda natur'. Mewn sesiwn lawn yn y Senedd, roedd Llyr Gruffydd yn ymateb i rwystredigaeth gynyddol yn y sector ffermio ar oblygiadau'r rheoliadau NVZ newydd. Mae'r rheoliadau newydd, a ddaeth i rym ledled Cymru ym mis Awst, yn  cyfyngu ar sut a phryd y gall ffermwyr wasgaru slyri ar gaeau. Dywedodd Llyr Gruffydd, llefarydd Plaid Cymru ar faterion gwledig: "Mae'r storfeydd slyri yn dal i fod hanner neu dri chwarter llawn, oherwydd mae wedi bod mor wlyb a'r tir wedi bod mor feddal, dyw ffermwyr ddim wedi gallu cael hynny allan yna ar eu caeau. Felly, a ydyn nhw i fod i'w ledaenu dros y dyddiau nesaf, gyda'r effaith y bydd hynny'n ei chael? "Bydd goblygiadau amgylcheddol difrifol i ledaenu slyri ar dir sydd wedi'i logio â dŵr. A ydyn nhw am ei adael yn y pwll slyri, a allai o bosibl orlifo yn y dyfodol, oherwydd eu bod wedi methu â chlirio eu siopau ar gyfer y cyfnod hwn sydd wedi cau? Rwy'n credu y byddai canlyniadau pellgyrhaeddol pe bai hynny'n digwydd."   Mae Llywodraeth Lafur Cymru wedi wynebu beirniadaeth gynyddol am eu triniaeth o'r diwydiant amaeth yng Nghymru dros y 12 mis diwethaf. Mae'r cynnig i SFS (Cynllun Ffermio Cynaliadwy) blaenllaw wedi denu protestiadau enfawr ym mis Mawrth, gyda miloedd o ffermwyr yn ymgynnull ar risiau'r Senedd yng Nghaerdydd. Mae'r ffordd y mae'r llywodraeth yn trin TB buchol yn asgwrn cynnen ers amser maith i ffermwyr ac amgylcheddwyr, ac mae'r rheoliadau cyfredol ynghylch trin dŵr ffo amaethyddol (rheoliadau NVZ – Parthau Perygl Nitradau) hefyd yn hynod ddadleuol. Wrth ofyn i'r Llywodraeth am ddatganiad, gofynnodd Llyr Gruffydd i Ysgrifennydd y Cabinet, Jane Hut- "Beth yw cyngor y Llywodraeth i ffermwyr Cymru ar sut i gwrdd â'r dyddiad cau hwn yr ydych wedi'i roi ar y diwydiant, yng ngoleuni'ch penderfyniad i gadw at ffermio ar y calendr, pan nad yw natur, wrth gwrs, yn cadw llygad barcud ar y calendr ac yn gweithredu'n wahanol iawn?" Nodyn- Yn y rheoliadau newydd a ddaeth i rym eleni, caeodd y ffenestr ar gyfer slyri lledaenu ar 1 Hydref ar dir y morglawdd tan 31 Ionawr, a bydd yn cau ar 15 Hydref tan y 15fed o Ionawr ar gyfer tir pori.  

  Ar ymweliad â Hafod Elwy, yn uchel uwchben Llyn Brenig yn Sir Conwy, gwelodd Llyr Gruffydd drosto'i hun y gwaith adfer hanfodol ar y cynefin mawndir gwerthfawr gan ddweud- "Ers amser maith, rydym wedi esgeuluso, anwybyddu ac yn aml wedi cam-drin y cynefin hanfodol bwysig hwn. Nawr rydyn ni'n dechrau deall ei bwysigrwydd, nid yn unig ar lefel leol, ond ar raddfa fyd-eang hefyd. "Mae'r gwaith a wneir gan y tîm bach hwn yn gwneud gwahaniaeth go iawn, ac mae'r canlyniadau eisoes yn dod i'r amlwg." Mae mawndiroedd yn storfa garbon hanfodol, a gallant storio llawer gwaith yn fwy o garbon na hyd yn oed y coedwigoedd mwyaf trwchus. Dim ond 4% o arwynebedd tir Cymru sy'n fawndir, ond yn cadw tua 30% o'n carbon tir. Yn anffodus, mae tua 90% o'n mawndiroedd yn cael eu difrodi, ac mewn cyflwr sydd wedi'i ddifrodi, maent yn ddieithriad yn gollwng carbon yn ôl i'r atmosffer. Ychwanegodd Llyr Gruffydd - "Mae'r broses sy'n rhan o'r gwaith adfer yn syml. Yn gyntaf, mae'r hydroleg yn sefydlog, sy'n golygu bod draenio'r tir yn ormodol yn cael ei wrthdroi. Mae'r gweddill yn cael ei adael i natur. Cyn hir mae rhywogaethau planhigion hanfodol fel y teulu sphagnum yn dychwelyd, ac o fewn blynyddoedd mae'r cynnydd mewn bioamrywiaeth yn syfrdanol. "Mae safle Hafod Elwy yn blanhigfa gonwydd, a blannwyd pan nad oedd mawndiroedd yn cael eu cydnabod yn ecolegol bwysig. Mae'r arwyddion olaf sy'n weddill o'r coed yn diflannu ac mae ecwilibriwm naturiol yn cael ei adfer. Nawr mae gennym lygod pengron y dŵr, gïach, rhywfaint o gylfinir ac amrywiaeth o rywogaethau planhigion yn dychwelyd adref i'r safle."   Nid yw manteision adfer mawndir yn dod i ben gyda dal carbon a bioamrywiaeth, mae ganddo fuddion y tu hwnt i'r safle. Mae'r dŵr ffo o'r tir mewn cyflwr llawer gwell nag o dir sydd wedi'i ddifrodi, ond yn bwysicach fyth, mae'n helpu i leihau llifogydd ymhellach i lawr y dalgylch. Mae mawndiroedd yn gweithio fel sbyngau enfawr – yn amsugno dŵr glaw mewn misoedd gwlypach, ac yn rhyddhau dŵr yn araf yn ystod adegau sychach o'r flwyddyn. Mae'r prosiect yn Hafod Elwy yn cael ei weinyddu gan Cyfoeth Naturiol Cymru ac mae'n cael ei ariannu gan Lywodraeth Cymru. I ddysgu mwy am Raglen Gweithredu Mawndir Genedlaethol Cyfoeth Naturiol Cymru cliciwch - Cyfoeth Naturiol Cymru / Y Rhaglen Gweithredu Mawndir Genedlaethol (cyfoethnaturiolcymru.gov.uk)