Llyr Gruffydd AS Aelod o'r Senedd dros Ogledd Cymru

O'r chwith: Cynghorydd sir Conwy, Liz Roberts, cadeirydd cyngor cymuned Capel Curig Gethin Davies, Llyr Gruffydd MS, cynghorydd cymuned Shan Ashton.

Mae MS Gogledd Cymru Plaid Cymru wedi galw am weithredu ar frys gan Dŵr Cymru dros gwynion bod carthffosiaeth amrwd yn rhedeg trwy gyrchfan wyliau boblogaidd.

Mae gan bentref Capel Curig yn Eryri boblogaeth sy'n cynyddu bedair gwaith drosodd yn yr haf ac ni all y system ddraeniau ymdopi â'r pwysau ychwanegol yn ogystal â glaw trwm mwy cyson.

Cyfarfu Llyr Gruffydd, MS Gogledd Cymru Plaid Cymru, â chynrychiolwyr lleol i drafod y broblem ar y safle.

Dywedodd Gethin Davies, cadeirydd cyngor cymunedol Capel Curig: "Rydan ni wedi cyfarfod â Dwr Cymru ac maen nhw wedi cydnabod y broblem ond yn dweud nad oes ganddyn nhw'r pres i wella'r draeniad. Ond eto pan ddywedir wrth ffermwyr am wneud gwelliannau i sicrhau ansawdd dŵr, chawn ni ddim defnyddio'r esgus na allwn ei fforddio."

Dywed trigolion mai rhan o’r broblem yw bod y draeniau Fictoraidd yn mynd o bibell 16 modfedd i lawr i bibell naw modfedd a, phan fydd glaw trwm, mae hyn yn arwain at ddraeniau’n gorlifo a charthffosiaeth amrwd yn dod allan ac yn golchi i lawr y brif ffordd ynghyd â'r afon gyfagos.

Dywedodd Llyr Gruffydd: "Mae'n gyfuniad o broblemau sy'n effeithio ar y pentref ac yn dod yn fwy difrifol bob blwyddyn. Nid yw'n dderbyniol bod Dŵr Cymru wedi wfftio'r broblem oherwydd ei bod yn cael ei gweld fel cymuned wledig fach. Mae'r hinsawdd yn newid gyda gorlifiadau mwy eithafol sy'n effeithio ar lefydd fel Capel Curig - mae angen i Dŵr Cymru adeiladu gwytnwch yn y system neu bydd yn wynebu mwy o broblemau yn y dyfodol wrth i faw dynol gael ei gyfaddawdu gan faw dynol.

"Mae hefyd yn peryglu diwydiant twristiaeth yr ardal. Pwy sydd am ymweld â rhywle lle mae carthffosiaeth ddynol amrwd yn bresennol mewn meysydd parcio a ffyrdd?"

Ychwanegodd y cynghorydd sir lleol, Liz Roberts: "Mae hon wedi bod yn broblem er 2004. Cymuned fach yw hon ond nid yw hynny'n golygu y dylai cwmni mawr fel Dŵr Cymru ei hanwybyddu. Mae gennym gymaint o hawl i gael dŵr glân a gwasanaethau carthffosiaeth gweddus fel unrhyw dref neu ddinas fawr. Mae gen i'r teimlad eu bod yn credu y gallant ein hanwybyddu oherwydd ni yw'r hyn maen nhw'n ei alw'n 'bentre bach' a dyna pam rwy'n ddiolchgar bod Llyr Gruffydd wedi bod yma heddiw i weld drosto'i hun y problemau sy'n ein hwynebu."

Dywedodd y cynghorydd cymunedol a'r ymgyrchydd sbwriel Shan Ashton fod y pwysau ar y system ddraenio yn golygu, mewn sefyllfaoedd eithafol, bod y gorchudd draen wedi'i saethu i fyny yn yr awyr o dan bwysau gan y gwastraff dynol. Ychwanegodd: "Mae Dŵr Cymru yn gwybod bod problem ond yn gwrthod gwella eu system ddraenio. Mae angen uwchraddio'r system gyfan ond mae'r broblem yn cael ei hanwybyddu gan Dŵr Cymru. Mae'n berygl iechyd ac yn gwbl annerbyniol yn yr 21ain ganrif. Nid yw hynny'n ddigon da ac mae trigolion Capel Curig yn haeddu gwell."

Dywedodd Llyr Gruffydd y byddai'n codi'r mater gyda Dwr Cymru gan fod risg wirioneddol i iechyd pobl o'r carthffosiaeth amrwd.