Llyr Gruffydd AS Aelod o'r Senedd dros Ogledd Cymru

Ar ymweliad â Hafod Elwy, yn uchel uwchben Llyn Brenig yn Sir Conwy, gwelodd Llyr Gruffydd drosto'i hun y gwaith adfer hanfodol ar y cynefin mawndir gwerthfawr gan ddweud-

"Ers amser maith, rydym wedi esgeuluso, anwybyddu ac yn aml wedi cam-drin y cynefin hanfodol bwysig hwn. Nawr rydyn ni'n dechrau deall ei bwysigrwydd, nid yn unig ar lefel leol, ond ar raddfa fyd-eang hefyd. "Mae'r gwaith a wneir gan y tîm bach hwn yn gwneud gwahaniaeth go iawn, ac mae'r canlyniadau eisoes yn dod i'r amlwg."

Mae mawndiroedd yn storfa garbon hanfodol, a gallant storio llawer gwaith yn fwy o garbon na hyd yn oed y coedwigoedd mwyaf trwchus. Dim ond 4% o arwynebedd tir Cymru sy'n fawndir, ond yn cadw tua 30% o'n carbon tir. Yn anffodus, mae tua 90% o'n mawndiroedd yn cael eu difrodi, ac mewn cyflwr sydd wedi'i ddifrodi, maent yn ddieithriad yn gollwng carbon yn ôl i'r atmosffer.

Ychwanegodd Llyr Gruffydd -

"Mae'r broses sy'n rhan o'r gwaith adfer yn syml. Yn gyntaf, mae'r hydroleg yn sefydlog, sy'n golygu bod draenio'r tir yn ormodol yn cael ei wrthdroi. Mae'r gweddill yn cael ei adael i natur. Cyn hir mae rhywogaethau planhigion hanfodol fel y teulu sphagnum yn dychwelyd, ac o fewn blynyddoedd mae'r cynnydd mewn bioamrywiaeth yn syfrdanol.

"Mae safle Hafod Elwy yn blanhigfa gonwydd, a blannwyd pan nad oedd mawndiroedd yn cael eu cydnabod yn ecolegol bwysig. Mae'r arwyddion olaf sy'n weddill o'r coed yn diflannu ac mae ecwilibriwm naturiol yn cael ei adfer. Nawr mae gennym lygod pengron y dŵr, gïach, rhywfaint o gylfinir ac amrywiaeth o rywogaethau planhigion yn dychwelyd adref i'r safle."

Nid yw manteision adfer mawndir yn dod i ben gyda dal carbon a bioamrywiaeth, mae ganddo fuddion y tu hwnt i'r safle. Mae'r dŵr ffo o'r tir mewn cyflwr llawer gwell nag o dir sydd wedi'i ddifrodi, ond yn bwysicach fyth, mae'n helpu i leihau llifogydd ymhellach i lawr y dalgylch. Mae mawndiroedd yn gweithio fel sbyngau enfawr – yn amsugno dŵr glaw mewn misoedd gwlypach, ac yn rhyddhau dŵr yn araf yn ystod adegau sychach o'r flwyddyn.

Mae'r prosiect yn Hafod Elwy yn cael ei weinyddu gan Cyfoeth Naturiol Cymru ac mae'n cael ei ariannu gan Lywodraeth Cymru.

I ddysgu mwy am Raglen Gweithredu Mawndir Genedlaethol Cyfoeth Naturiol Cymru cliciwch - Cyfoeth Naturiol Cymru / Y Rhaglen Gweithredu Mawndir Genedlaethol (cyfoethnaturiolcymru.gov.uk)