Llyr Gruffydd AS Aelod o'r Senedd dros Ogledd Cymru

Alwyn Hughes yn esbonio'r cynllun i Llyr Gruffydd AS a'r cynghorydd Wyn Jones

Mae ffermwr o Gymru wedi ei ysbrydoli o arferion ffermio newydd yn Affrica i newid y ffordd y mae'n rheoli ei dir yn Nyffryn Conwy

Dywedodd Alwyn Hughes sy'n ffermio yn Llwynau ger Capel Garmon, fod cloi'r Covid wedi ei ysgogi i edrych eto ar sut mae'n rheoli ei fferm ucheldirol.

Am y 18 mis diwethaf mae wedi bod yn symud ei 500 o ddefaid o gae i gae i bori'n ddwys cyn caniatáu i'r glaswelltir adfywio.

Mae’n ei ddisgrifio fel “gweithio gyda natur” ac yn dweud ei fod eisoes yn gallu gweld buddion pridd cyfoethocach ar ôl 18 mis yn unig. Dywedodd Mr Hughes: “Trwy symud y defaid o gae i gae - weithiau bob dydd - rydyn ni’n eu gweld yn pori’r borfa newydd a chaniatáu i gaeau eraill adfer yn llawnach. Mae hwn yn brosiect tymor hir ond rydw i eisoes yn gweld canlyniadau o ran gwell pridd - mae'n gyfoethocach ac yn fwy abl i amsugno dŵr sy'n dod oddi ar y mynydd.

“Mae ansawdd pridd gwael yn y gorffennol wedi golygu bod ffermwyr yn gwario arian ar ei gyfoethogi - mae hon yn ffordd fwy organig a chyfannol o fynd i’r afael â’r broblem sy’n dileu’r gost ychwanegol honno.

"Hyd yn oed yn y cyfnod cynnar hwn gallaf weld budd i'r ffermwr, yr amgylchedd, yr anifeiliaid a bwyd o ansawdd gwell i'r defnyddiwr."

Ar ymweliad fferm i weld y gwaith parhaus, dywedodd MS Llyr Gruffydd, Plaid Cymru’s Gogledd Cymru, fod arloesi wedi bod yn rhan annatod o ffermio Cymreig ers cenedlaethau. Ychwanegodd: “Ymwelais â Llwynau gyda’r cynghorydd lleol Wyn Jones oherwydd bod yn rhaid i ffermio arloesi’n barhaus, yn enwedig gyda heriau deublyg newid yn yr hinsawdd a chanlyniad gadael yr UE a newidiadau i incwm ffermydd o ganlyniad.

“Mae Alwyn yn cynnal arbrawf go iawn ar ei fferm ei hun a gwnaeth y canlyniadau cynnar argraff arnaf o ran ansawdd y pridd a’r buddion posibl i ffermwyr eraill o ran sicrhau’r cynnyrch mwyaf posibl tra hefyd yn lleihau gwariant ar orfod cyfoethogi’r pridd. Yn lle hyn, tail organig a gweithio gyda natur yw'r norm a bydd yn ddiddorol iawn gweld sut mae'r arbrawf yn datblygu dros y blynyddoedd.

“Mae'r ffocws y mae COP26 wedi'i roi inni o ran delio â newid yn yr hinsawdd a lleihau ein hôl troed carbon yn golygu y dylid archwilio pob cyfle sydd gan ffermwyr - yn ogystal â'r gymuned ehangach - i wella. Hoffwn weld y gwaith arloesol hwn yn destun mwy o ymchwil. Mae'n bwysig ein bod yn sefydlu llinell sylfaen i'r gwaith fel y gallwn fesur canlyniadau flwyddyn ar ôl blwyddyn.

"Mae'r math hwn o gylchdroi pori wedi helpu i wrthsefyll anialwch mewn rhannau o Affrica ac, os gall helpu i gyfoethogi glaswelltiroedd ucheldir Cymru, rydw i am ei weld yn cael ei dreialu'n ehangach. Mae Alwyn Hughes yn gwneud cyfraniad pwysig i ddadl lawer ehangach sydd ei hangen arnom yn y gymuned amaethyddol ac mae'n haeddu platfform ehangach. ”