Llyr Gruffydd AS Aelod o'r Senedd dros Ogledd Cymru

Mae AS wedi galw am raglen sgrinio cenedlaethol cancr yr ysgyfaint wedi ei dargedu yng Nghymru.

Dywedodd Llŷr Gruffydd, sydd yn cynrychioli Gogledd Cymru yn y Senedd, y buasai y mesur yn “achub bywydau” yn o gystal a “lleihau pwysau” ar y GIG.

Siaradodd y gwleidydd o Blaid Cymru ar y mater yn dilyn cyfarfod gyda cynrychiolwyr o Cancer Research UK.

Mae o eisiau Llywodraeth Cymru edrych ar sut y gallai greu raglen sgrinio cenedlaethol cancr yr ysgyfaint wedi ei dargedu yng Nghymru.

Mae 1,800 o bobl yn marw o gancr yr ysgyfaint bob blwyddyn – mwy nag unrhyw gancr arall yn Nghymru. Mae o yn achosi mwy o farwolaethau o gancr nac unrhyw un arall yn y wlad.

Yn ôl arbenigwyr mae diagnosis hwyr yn ffactor arwyddocaol. Yng Nghymru nim ond 28% o gleifion cancr yr ysgyfaint hefo cam hysbys sydd yn cael diagnosis cynnar.

Gall fesurau megis sgrinio cancr yr ysgyfaint wedi targedu gael effaith ar leihau y nifer o farwolaethau.

Mae’r math yma o sgrinio ar gyfer pobl rhwng 55 a 74 oed hefo risg uchel o gancr yr ysgyfaint, fel pobl hefo hanes o ysmygu.  

Wedyn oes mae’n cael ei ddangos bod y cyfranogwr hefo risg uchel o ancr yr ysgyfaint, byddent yn cael cynnig o ddos isel o sgan CT ar eu hysgyfaint.

Dywedodd Llŷr Gruffydd AS: “Mae o yn glir bod angen gwneud llawer mwy i leihau marwolaethau o gancr yr ysgyfaint yng Nghymru. Mae llawer gomôd o bobl yn marw achos nad ydynt yn cael diagnosis yn ddigon cynnar.

“Rydym i gyd yn gwybod bod cyllidebau yn cael eu gwasgu a bod adnoddau yn gyfyngedig achos o’r  sefyllfa economaidd.

“Achos o hynny mae o yn gwneud mwy o synnwyr nag erioed i dargedu adnoddau i ardaloedd lle y byddent yn cael y mwyaf o effaith. Os rydym yn targedu y bobl sydd yn gwynebu y risg mwyaf a sicrhau eu bod yn cael diagnosis cynnar y bydd triniaeth yn fwy tebygol i fod yn llwyddiannus.

“Buasai gweithredu rhaglen cenedlaethol sgrinio cancr yr ysgyfaint yng Nghymru yn achub bywydau ac yn lleihau pwysau ar y gwasanaeth iechyd. Mae angen i Lywodraeth Cymru edrych yn ofalus ar sut y gallai wneud hyn.

“Mae o wedi cael ei brofi mewn llefydd eraill bod y math yma o sgrinio yn effeithiol ac os mae’n cael ei weithredu gall fod yn effeithiol yng Nghymru hefyd.”